JAK UNIKAĆ URAZÓW USZU I ZATOK

Urazy ciśnieniowe uszu i zatok mogą być spowodowane zmianami ciśnienia otoczenia.

Podczas zanurzania, kiedy ciśnienie wzrasta, nurek musi wyrównywać ciśnienie w przestrzeniach powietrznych zatok i ucha środkowego do wartości ciśnienia otaczającej wody. Opuchnięte, uszkodzone tkanki mogą ograniczać przepływ powietrza przez kanały powietrzne umożliwiające wyrównywanie ciśnienia. Kiedy ciśnienie w przestrzeniach powietrznych nie może być wyrównane, nurek może doświadczać dyskomfortu i bólu. Podczas wynurzania, jeśli rozszerzające się powietrze nie może znaleźć ujścia, objętość gazu w przestrzeniach powietrznych wzrasta, wywołujące jeszcze więcej dyskomfortu i bólu.
Najczęściej zgłaszanymi do DAN urazami są te związane z ciśnieniem (urazy ciśnieniowe, barotraumy) urazy uszu i zatok. Na szczęście, łatwo ich uniknąć i dzięki edukacji i zdrowemu rozsądkowi można zrobić wiele dla eliminacji tych problemów. Kampania ”Uszy i nurkowanie” jest nakierowana głównie na właściwą edukację a internetowe seminarium „Uszy i nurkowanie” jest dostępne bezpłatnie dla członków DAN (również osoby nie będące członkami DAN mogą brać w nim udział za drobną opłatą).

URAZ CIŚNIENIOWY USZU I ZATOK
Uraz ciśnieniowy ucha środkowego jest najczęstszym urazem nurkowym i może być powodowany przez stosowanie niewłaściwej techniki wyrównywania ciśnienia lub z powodu nurkowania z przeziębieniem. Ucho środkowe jest przestrzenią zamkniętą połączoną z górną częścią gardła trąbkami Eustachiusza. Te kanały są bardzo wąskie i normalnie zamknięte. Kiedy wykonuje się jedną z technik wyrównywania ciśnienia, trąbki otwierają się i pozwalają powietrzu o wyższym ciśnieniu z gardła przepłynąć do ucha środkowego, wyrównując ciśnienie. Te kanały mogą być łatwo zablokowane przez śluz lub z powodu przeziębienia, uniemożliwiając wyrównanie ciśnienia w uchu środkowym. Podczas zanurzania, gdy ciśnienie wzrasta, w uchu środkowym będzie niższe ciśnienie, i jeśli nie zostanie wyrównane, będzie to prowadziło do dyskomfortu lub bólu ucha i może czasami skutkować rozdarciem błony bębenkowej.
Uraz ciśnieniowy zatok również występuje, choć znacznie rzadziej. Zatoki to przestrzenie wypełnione powietrzem w kościach otaczających jamę nosową. Każda z zatok jest połączona z nosem wąskim kanałem (ujście zatokowe), przez które zatoka jest stale połączona z otaczającym powietrzem. Kiedy te kanały zostaną zablokowane (zazwyczaj ze względu na katar na skutek alergii, palenia, infekcji lub nadużywania leków miejscowo zmniejszających przekrwienie, stanów zapalnych zatok lub nosa, polipów lub korków śluzowych) nie ma możliwości wyrównania ciśnienia w zatokach. W efekcie nurek czuje ból powyżej oczu, na kościach policzkowych, przy górnych zębach i/lub głęboko w czaszce, w zależności od tego, które zatoki mogą napełniać się krwią w celu wyrównania różnic ciśnienia podczas nurkowania.
Podczas wynurzania, powietrze w uchu środkowym rozszerza się wraz ze spadkiem ciśnienia otoczenia. Jeśli trąbka Eustachiusza będzie zablokowana, to rozszerzające się powietrze nie będzie miało ujścia . W takim przypadku nurek może odczuwać zawroty głowy, ponieważ ciśnienie będzie działało na układ równowagi w uchu wewnętrznym. Dalej może pojawić się silny ból i uszkodzenie błony bębenkowej. Blokada powrotna jest zazwyczaj wynikiem nurkowania z katarem, gdy leki zmniejszające obrzęk błony śluzowej nosa przestaną działać podczas nurkowania, słabego wyrównywania ciśnienia podczas zanurzania lub nurkowania będąc przeziębionym. Podobny przypadek może dotknąć zatoki, kiedy ujścia zatokowe zostaną zablokowane podczas nurkowania. To również będzie powodowało ból zatok, któremu może (ale nie musi) towarzyszyć krwotok z nosa. Może to doprowadzić w poważnych przypadkach do uszkodzenia zatok.
Jeśli stres działający na ucho środkowe będzie zbyt duży (na przykład z nieprawidłowego wyrównywania ciśnienia lub zbyt mocnego próbowania manewru Valsalva) może doprowadzić do uszkodzenia ucha wewnętrznego (uszkodzenia struktur związanych ze słuchem i układem równowagi), które w pewnych przypadkach mogą być nieodwracalne. Nurek może doświadczyć głuchoty, szumu w uszach i zawrotów głowy.
Uraz ciśnieniowy ucha zewnętrznego może wystąpić, kiedy zostanie zablokowany kanał słuchowy, pozostawiając powietrze pomiędzy miejscem blokady a błoną bębenkową. To może wytworzyć różnicę ciśnień podczas zmiany głębokości przez nurka. Taka blokada może być spowodowana przez nadmierną produkcję woszczyny, stosowania nie wentylowanych korków do uszu, czy nawet bardzo ściśle przylegającego kaptura nurkowego. Ze względu na rosnące ciśnienie i ucisk ucha zewnętrznego, otaczające tkanki mogą wypełnić kanał słuchowy krwią lub może nastąpić rozerwanie błony bębenkowej. Nurek odczuje ból i dyskomfort, a po zmniejszeniu ciśnienia (na skutek rozerwania błony bębenkowej) zimna woda zalewająca ucho środkowe może spowodować zawroty głowy.
W wyniku częstych zanurzeń, woda powoduje pęcznienie komórek wyścielających kanał słuchowy. W końcu komórki te rozsuną się dość szeroko, by bakterie, które normalnie znajdują się na powierzchni skóry w kanale słuchowym, mogły dostać się pod powierzchnię skóry. Tam znajdują miłe i ciepłe środowisko, w którym szybko zaczynają się namnażać. Zaczynamy odczuwać swędzenie kanału słuchowego, boli i pojawia się stan zapalny. Jeśli nic z tym nie będziemy robić, opuchlizna może rozprzestrzenić się do pobliskich węzłów chłonnych i wywołać taki ból, że będzie poruszanie żuchwą będzie powodowało dyskomfort. W takim przypadku jedyną terapią będzie antybiotyk, a o nurkowaniu będzie można zapomnieć. W pewnych przypadkach będzie można zauważyć wysięk z kanału słuchowego. Ból odczuwany przy pociąganiu za ucho pozwala rozróżnić problemy z uchem zewnętrznym od zapalenia ucha środkowego, które jest bezbolesne.
Symptomy i leczenie
Symptomy urazu ciśnieniowego uszu i zatok
  • Odczuwanie od łagodnego dyskomfortu do silnego bólu zatok lub ucha
  • Dzwonienie w uchu
  • Stłumiony słuch, częściowa lub całkowita utrata słuchu
  • Nudności, wymioty, zawroty głowy (zwłaszcza po bólu ucha)
  • Krew wyciekająca z nosa lub obecna w plwocinie (nawet, jeśli nie łączy się z innym symptomami)
  • Odczuwanie bólu ponad okiem, w kości policzkowej lub nad górnymi zębami i/lub głęboko w czaszce

Nurkowie z tymi symptomami powinni zakończyć nurkowanie tego dnia, a nawet zaniechać nurkowanie w kolejnych dniach, ponieważ kontynuowanie nurkowania może prowadzić do poważnego urazu.

Terapia i lekarstwa
Jeśli doświadczyłeś któregoś z wymienionych powyżej symptomów podczas lub po nurkowaniu, skonsultuj się z lekarzem (najlepiej laryngologiem), aby określić zakres urazu. Mogą występować odwracalne stany powodujące problem. Lekarz określi właściwą terapię i przypisze potrzebne leki. Jeśli zaleci przyjmowani jakiś leków, zapytaj, czy nie są one przeciwwskazaniem do nurkowania. Właściwa opieka i leczenie pod nadzorem lekarza zmniejsza czas powrotu do zdrowia, pozwalając na szybszy powrót do nurkowania.
Zapobieganie
Jak zapobiegać urazom ciśnieniowym uszu i zatok
  • Wyrównuj ciśnienie zanim zaczniesz się zanurzać i upewnij się, że usłyszałeś pyknięcie w obu uszach. To oznacza, że trąbki Eustachiusza są otwarte.
  • Powoli zanurzaj się i wyrównuj ciśnienie w pozycji stopami w dół, a jeśli trzeba odchyl głowę (patrząc w górę), ponieważ to pomaga udrożnić trąbki Eustachiusza.
  • Wyrównuj ciśnienie od samego początki i często (co 0,3 – 0,5 m, zwłaszcza na początku nurkowania) zanim nie osiągniesz najgłębszego punktu. Jeśli odczuwasz dyskomfort, może wynikać to z tego, że zbyt długo zwlekałeś z wyrównaniem ciśnienia.
  • Jeśli nie możesz wyrównać ciśnienia lub odczuwasz ból i dyskomfort podczas zanurzania, wynurz się trochę, aż dyskomfort zaniknie i spróbuj ponownie wyrównać ciśnienie. Nie próbuj na siłę wyrównać ciśnienia lub zanurzać się, gdy w twoich uszach i zatokach nie wyrównałeś ciśnienia.
  • Nie nurkuj gdy jesteś przeziębiony lub masz katar.
  • Nie używaj niewentylowanych korków do uszu, lub kaptura nurkowego, który jest tak ciasny, że nie pozwala dostać się do ucha zewnętrznego wody lub powietrza.
  • Jeśli podczas wynurzania odczuwasz ból i dyskomfort, powinieneś zatrzymać się, lekko zanurzyć z powrotem (lub skierować bolące ucho w stronę dna) i używając jednej z technik wyrównywania ciśnienia otworzyć trąbkę Eustachiusza. Wynurzaj się tak wolno jak to możliwe. Jeśli wciąż nie możesz wyrównać ciśnienia, będziesz prawdopodobnie musiał znieść ból, aby osiągnąć powierzchnię./li>

Jeśli nie mogłeś wyrównać ciśnienia podczas poprzedniego nurkowania, nie powinieneś nurkować, dopóki problem nie zostanie rozwiązany. To może wskazywać na istniejący problem, najczęściej związany z infekcją lub alergią. Błona śluzowa zatrzymuje płyny i następuje obrzęk, który zawęża kanały do zatok i trąbki Eustachiusza. To nie tylko utrudnia wyrównywanie ciśnienia, ale może je całkowicie uniemożliwić. Niektórzy nurkowie stosują spraye do nosa lub leki przyjmowane doustnie, które tymczasowo obkurczają obrzęknięte błony śluzowe i pomagają wyrównać ciśnienie w zatokach i w uchu środkowym. Ale trzeba uważać, bo leki te mogą przestać działać podczas nurkowania, prowadząc do problemów przy wynurzaniu.

TECHNIKI WYRÓWNYWANIA CIŚNIENIA

Choć problemy z uszami mogą być spowodowane przez przeziębienie, możliwe jest też, że nurek nie stosuje właściwych technik wyrównywania ciśnienia.
Nurkowie powinni znać, ćwiczyć i używać technik wyrównywania ciśnienia, które najlepiej się im sprawdzają:

Valsalva

Zaciśnij nos i rób wydech przy zamkniętych ustach

Toynbee

Przełknij ślinę przy zamkniętych ustach i zaciśniętym nosie (dobre przy wynurzeniu)

Frenzel
Valsalva ze skurczem mięśni szyi przy zamkniętych ustach
Lowry

Valsalva połączona z Toynbee – zaciskasz nos, lekko próbujesz duchać nosem a przy tym przełykasz

Edmonds
Wysunięcie żuchwy do przodu podczas wykonywania manewru Valsalva/Frenzel
Różne
Przełykanie, ruszanie żuchwą na boki (dobre przy wynurzaniu)

Wyrównywanie ciśnienia staje się utrudnione, jeśli różnica ciśnień pomiędzy uchem środkowym a otoczeniem jest zbyt duża. Częste łagodne wyrównywanie ciśnienia jest bardziej efektywne i stanowi mniejsze zagrożenie urazem, niż silna próba wyrównania ciśnienia, zwłaszcza, jeśli pojawił się silny ból. Dla wielu nurków najlepsze są kombinacje technik. Ponieważ połączenie z zatokami jest normalnie otwarte, zazwyczaj do wyrównania ciśnienia w nich nie są wymagane żadne specjalne manewry.

Możliwe powody kłopotów z wyrównywaniem ciśnienia
Niedawne przeziębienie lub katar

 

Częste infekcje ucha lub nawet jedna poważna infekcja ucha
Skrzywiona przegroda nosowa lub złamany nos, uniemożliwiające jednemu z uszu lub parze zatok wyrównać ciśnienie tak samo szybko, jak tym po przeciwnej stronie.

 

Alergie, które mogą powodować obrzęk błony śluzowej lub polipów nosowych, które mogą częściowo lub całkowicie zablokować ujście zatokowe.

 

Nurek z taką historią medyczną może wymagać konsultacji z lekarzem laryngologiem lub alergologiem.